Η ένωση καψαϊκίνη (capsaicin) είναι η δραστική ουσία των καυτερών πιπεριών Chili και αυτών του γένους Capsicum. Η καψαϊκίνη έχει ισχυρότατη καυστική γεύση και θεωρείται ως η πιο “καυτερή” φυτική ουσία.

Ο δείκτης ”καψίματος” φαίνεται με την κλίμακα θερμότητας του Scoville, 1912.

Το κάψιμο από τα καυτερά προέρχεται από τον ερεθισμό των αισθητηρίων νευρώνων του πόνου, καθώς απελευθερώνεται η ουσία P, ένα νευροπεπτίδιο,  που πληροφορεί τον εγκέφαλο για την ύπαρξη πόνου ή ερεθισμού του δέρματος.

Ωστόσο, η επαναλαμβανόμενη λήψη καψαϊκινοειδών έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ουσίας P στους νευρώνες και έτσι την αντοχή και μείωση σταδιακά στο αίσθημα του καψίματος.

Για να διώξουμε το κάψιμο πρέπει να πίνουμε νερό;

Ο λιπόφιλος χαρακτήρας της καψαϊκίνης καθιστά απαγορευμένο το πλύσιμο του στόματος με νερό, όπως κάνουμε όταν πίνουμε, προσπαθώντας τη μείωση του καψίματος. Αντίθετα, το νερό και ιδιαίτερα το κρύο φαίνεται ότι χειροτερεύει την κατάσταση αφού κλείνει τους στοματικούς πόρους, σφραγίζοντας εκεί μέσα την καψαϊκίνη. Το κάψιμο μειώνεται μόνο με κάτι λιπαρό, δηλαδή με τη λήψη βουτυρωμένου ψωμιού, γιαουρτιού, κρέμας ή με κατανάλωση αλκοολούχων ποτών που διαλύουν τα καψαϊκινοειδή.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η καψαϊκίνη δεν δρα μόνο στη στοματική κοιλότητα, αλλά γενικά στο δέρμα. Έτσι, αναφέρεται ότι ένας μικρός κρύσταλλος καψαϊκίνης στο δέρμα δίνει ακριβώς την ίδια αίσθηση με πυρακτωμένο κόκκο άνθρακα. Πόσο μάλλον σε πιο ευαίσθητα σημεία, όπως το μάτι.

Προσοχή λοιπόν όταν τρώτε καυτερή πιπεριά και καίγεστε…

 Ευεργετικές Δράσεις

1) Θεραπεία Καρκίνου του προστάτη και παγκρέατος: Φαίνεται πως δρα με την εκκίνηση μεταβολικού μηχανισμού που αναστέλλει την απόπτωση των καρκινικών κυττάρων.

2) Θεραπεία νοσημάτων ρινικής κοιλότητας: Φαίνεται κάποιες φορές η θεραπεία ορισμένων τύπων καρκίνων και χρόνιων φλεγμονών της ρινικής κοιλότητας.

3) Θεραπεία πόνου: Η καψαϊκίνη χρησιμοποιείται κυρίως σαν συστατικό θερμαντικού εμπλάστρου ή τοπικής αλοιφής, για το μετριασμό του πόνου της περιφερικής νευροπάθειας, της αρθρίτιδας και γενικά σωματικών τοπικών πόνων.

4) Αύξηση του μεταβολισμού-Ρύθμιση σωματικού βάρους: Φαίνεται να αυξάνεται ο μεταβολισμός περίπου έως 25% για 3 ώρες κατά προσέγγιση μετά το γεύμα.

5) Καρδιοπροστατευτική δράση: Αύξηση παροχής αίματος στο σώμα και αποβολή ”κακής” χοληστερόλης LDL.

6) Αντιδιαβητική δράση: Με τη λήψη της χρειάζεται λιγότερη ινσουλίνη για τη ρύθμιση του σακχάρου (γλυκόζη) στο αίμα.

Αντενδείξεις

Γενικά τα καυτερά πρέπει να αποφεύγονται σε μεγάλη ποσότητα, καθώς σε υπερβολικές δόσεις από τη διατροφή, σχετίζονται με στομαχικές παθήσεις, όπως ο καρκίνος του στομάχου. Ειδικά και από όσους έχουν έλκος, γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, φλεγμονές της στοματικής κοιλότητας ή υποφέρουν από το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, καθώς χειροτερεύει τα συμπτώματα. Η καψαϊκίνη μπορεί να αποτελέσει ισχυρό δηλητήριο, μα σε τεράστιες ποσότητες που δεν επιτυγχάνονται διατροφικά.

Συμπέρασμα

Η καψαϊκίνη σε μια φυσιολογική δόση της μέσω της διατροφής στα καυτερά προϊόντα (κυρίως πιπεριές) στο γενικό πληθυσμό μόνο ευεργετικά αποτελέσματα μπορεί να δώσει. Ειδικότερα οι πιπεριές σε νωπή μορφή που περιέχουν την ουσία, είναι μια από τις κορυφαίες πηγές βιταμίνης C και εξαιρετική πηγή καλίου, B9, B6 κι άλλων συστατικών όπως θα δείτε στον πίνακα παρακάτω.

Να θυμόμαστε πως μόνο τρώγοντας κάτι λιπαρό φεύγει το κάψιμο και όχι με το νερό που χειροτερεύει το τελευταίο. Επίσης όσο πιο συχνά τρώμε καυτερά, τόσο συνηθίζουμε την αίσθηση του καψίματος. Κλείνοντας, να αποφεύγουμε τις υπερβολές, καθώς μεγάλες δόσεις καυτερών με την Καψαϊκίνη προκαλούν προβλήματα υγείας γύρω από το στομάχι.

Άλλες πηγές

• Καψαϊκίνη ( Χημική ένωση του μήνα), Θ. Βαλαβανίδης και Κ. Ευσταθίου, 2006.
• Agricultural Marketing Resource Center (AgMRC). Bell and Chili Peppers Profile, 2011.
• M F McCarty, J J DiNicolantonio et al, Capsaicin may have important potential for promoting vascular and metabolic health, 2015.