Γράφουν οι
Σωτηρία Κυριαζίδου: Ψυχολόγος, Κλινικός Νευροψυχολόγος
Μόλλη Μαχαίρα: Ιατρός Γενικής Ιατρικής
Συχνά παρατηρείται σύγχυση στους πολίτες σχετικά με τις παραπάνω ειδικότητες. Ποια η διαφορά τους; Τι κάνει ο καθένας; Σε ποιον πρέπει να απευθυνθούν ανάλογα με το πρόβλημα πού αντιμετωπίζουν οι ίδιοι ή κάποιος συγγενής τους;
Αρχικά να αναφέρουμε ότι ο διαχωρισμός των δυο αυτών ειδικοτήτων θωρείται από πολλούς περίπλοκος – και ομολουγομένως όχι άδικα – , οπότε ένα πρωταρχικό κομμάτι πριν κάποιος λάβει βοήθεια, είναι η σωστή ενήμερωση. Ένας ιδιαίτερα σημαντικός λόγος είναι για να αποφεύγονται φαινομένα που αφορούν την αλόγιστη συνταγογράφηση φαρμάκων (ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικίες), ενώ από την άλλη πλευρά να μένουν χωρίς βοήθεια άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, έχοντας ταμπού ή φόβο για μια επίσκεψή τους σε κάποιον ειδικό.
Κάποιοι θωρούν πως ο ψυχίατρος είναι ένας γιατρός που ασχολείται αποκλειστικά με την αντιμετώπιση σοβαρών ψυχικών διαταραχών που σχετίζονται λίγο – πολύ με την «τρέλα». Ενώ αντίστοιχα ο ψυχολόγος για μερικούς είναι συνώνυμο του «ψυχίατρος» και για άλλους είναι ο ειδικός που ασχολείται με την αντιμετώπιση ήπιων ή το πολύ μέτριων ψυχικών διαταραχών ή ψυχολογικών δυσκολιών.
Ας δούμε όμως τι ισχύει όμως στην πραγματικότητα:
Ο Ψυχολόγος είναι ένας επιστήμονας που οι κύριες σπουδές του είναι στην Ψυχολογία και διαθέτει άδεια για να ασκήσει το επάγγελμα. Αντικείμενό του αποτελεί η μελέτη, η κατανόηση και η παρέμβαση στην ανθρώπινη σκέψη και συμπεριφορά τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Λόγω του ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι πολυπαραγοντική και πολύπλευρη, με ιδιαιτερότητες σε κάθε ηλικιακή ομάδα, έχουν αναπτυχθεί διάφοροι κλάδοι (όπως για παράδειγμα η Κλινική Ψυχολογία, η Νευροψυχολογία, η Σχολική Ψυχολογία κ.λπ), που στόχο έχουν την επίλυση ποικίλων προβλημάτων και την προώθηση της υγιούς ανάπτυξης του ανθρώπου.
Πρακτικά αυτό σημαίνει πως ο ψυχολόγος μέσα από την προσεκτική συλλογή πληροφοριών, την ανάλυσή τους και την ανάπτυξη στρατηγικών παρέμβασης της εφαρμογής επιστημονικών αρχών, βοηθά το άτομο στην επίλυση προβλημάτων και συγκρούσεων που αντιμετωπίζει και πώς να αποκτήσει υγιείς και λειτουργικές συμπεριφορές και να τις εντάξει στην καθημερινότητά του. Έτσι λοιπόν, η θεραπεία του ψυχολόγου βασιζόμενη στο ιστορικό και την προσωπικότητα του ατόμου, διερευνά τις ανάγκες του και μαζί αναζητούν πιθανές λύσεις και τρόπους που βοηθούν το άτομο όχι μόνο στην καθημερινότητά του αλλά επίσης προάγουν την αυτογνωσία του. Καταρρίπτοντας έτσι τους διάφορους μύθους για «μαγικές ικανότητες» που διαθέτουν οι ψυχολόγοι, όπως ότι μπορούν να διαβάσουν το μυαλό των ανθρώπων κάθε στιγμή, να διαλευκάνουν εγκλήματα και να προβλέψουν τις επόμενες κινήσεις των ανθρώπων.
Από την άλλη μεριά η Ψυχιατρική αποτελεί ειδικότητα της ιατρικής (όπως είναι η Γενική ιατρική, η Παθολογία, κλπ.) και αφορά τη μελέτη, την παθολογία, τη διάγνωση και τη θεραπεία ψυχικών διαταραχών και παθήσεων. [Παλιότερα υπήρχε η ενιαία ειδικότητα Νευρολογία-Ψυχιατρική, ωστόσο έχουν διαχωριστεί εδώ και 30 χρόνια περίπου.] O τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει το αντικείμενό του είναι ιατρικός, παρεμβαίνει δηλαδή εκεί όπου υπάρχει ένα πρόβλημα, μια δυσλειτουργία, και προσπαθεί να εντοπίσει τα αίτια που την προκαλούν ή την εντείνουν, να διαγνώσει την ακριβή φύση του προβλήματος, να επιλέξει την πιο κατάλληλη θεραπεία και να χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή, αν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Η διαφορά όμως των δυο αυτών ειδικοτήτων δεν αφορά απαραίτητα το ποιες διαταραχές μπορεί ο καθένας να θεραπεύσει, αλλά τον ΤΡΟΠΟ με τον οποίο θα παρέμβει. Τα αντικείμενα και το φάσμα που μπορεί να καλύψει ο κάθε ειδικός είναι όμοια. Πολλές φορές, βέβαια, κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία Ψυχολόγου-Ψυχίατρου. Αυτό γίνεται στις περιπτώσεις που το άτομο λαμβάνει ψυχιατρική φαρμακευτική αγωγή. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, μέσω της φαρμακευτικής αγωγής, αντιμετωπίζεται το οργανικό κομμάτι μιας διαταραχής ή ασθένειας, για την ανακούφιση κάποιων συμπτωμάτων.
Η φύση όμως του ανθρώπου, πέρα από βιολογία, συνιστάται και από πνεύμα (σκέψεις, συναισθήματα, πεποιθήσεις), αλλά επίσης συνδέεται και με το κοινωνικό κομμάτι (αλληλεπίδραση του με τα υπόλοιπα άτομα της κοινωνίας), πτυχές που επίσης χρήζουν αντίστοιχης παρέμβασης. Για παράδειγμα, άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη, ψύχωση, κρίσεις πανικού, διαταραχές ύπνου κλπ, η λήψη φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να κριθεί απαραίτητη, ωστόσο το άτομο θα πρέπει να λάβει και ψυχολογική βοήθεια για συναισθηματική υποστήριξη, προσαρμογή στο κοινωνικό περιβάλλον, και εξέταση των διάφορων παραγόντων που δυσχαιρένουν τη ζωή του ατόμου. Δεν είναι λίγες ακόμη οι φορές, που μπορεί ένα μέλος της οικογένειας να πάσχει από κάποια διαταραχή ή δυσκολία, αλλά να χρειάζεται στήριξη και καθοδήγηση και στα υπόλοιπα μέλη.
Για το λόγο αυτό είναι χρήσιμο ο ψυχίατρος να κάνει παραπομπή σε ψυχόλογο και το αντίστροφο, όταν χρειάζεται. Αυτό δε συμβαίνει για λόγους ανεπάρκειας του κάθε ειδικού, αλλά για να λάβει το άτομο πιο ολιστική και αποτελεσματική παρέμβαση. Όταν, με άλλα λόγια, ο ψυχίατρος δεν είναι και ψυχοθεραπευτής, η αντιμετώπιση μόνο μέσω φαρμακευτικής αγωγής συχνά είναι ελλιπής και παρακάμπτει όπως αναφέραμε τις υπόλοιπες πτυχές του ατόμου.
Τέλος είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι, όπως οι γιατροί, αντίστοιχα και οι ψυχολόγοι, δεσμεύονται από τον κώδικά δεοντολογίας τους περί απορρήτου, γεγονός που τους επιβάλλει την εχεμύθεια και τη μη δημοσιοποίηση των προσωπικών στοιχείων και δεδομένων των πελατών.
